Nữ thần Artemis Trong Thần Thoại Hy Lạp
Người ta thường biết đến đền Artemis là một trong bảy kỳ quan từng tồn tại trong thế giới cổ đại, hay một công trình nằm giữa thành cổ Ephesus lộng lẫy và bí ẩn, nhưng nơi đây còn gắn liền với câu chuyện kẻ đốt đền Herostratus chấn động lịch sử một thời, gây xôn xao qua nhiều thế kỷ, không thể nào quên như cách người dân lúc đấy mong muốn.

Trong Thần Thoại Hy Lạp, nữ thần Artemis rất xinh đẹp, là con gái của thần Zeus tối cao và leto. Nàng là em sinh đôi của thần Appollo, rất giỏi việc săn bắn, là hiện thân cho sự chung thủy, trinh tiết trong tình yêu. Nữ thần này được người dân dựng đền thờ và cúng tế hàng năm như tất cả các vị thần lớn khác tại Hy Lạp.

Ngôi đền thờ vốn dĩ là chỗ rất linh thiêng, là một nơi để thần linh truyền ý muốn hoặc những lời nhắc nhở, cảnh bào đến loài người và cũng là nơi con người cầu nguyện thần linh giúp đỡ. Vậy mà có kẻ to gan đốt đến, không màng đến sự tức giận và trừng phạt của nữ thần. Đó là ai và câu chuyện ra sao?

Hình vẽ mô phỏng kiến trúc đền thờ Artemis

Câu Chuyện Kẻ Đốt Đền

Chuyện kể rằng, vào một đêm hè của năm 356 TCN cũng là lúc vị đại đế Alexander ra đời. Một ngọn lửa lớn bất ngờ cháy bùng lên ở đền Artemis, từ những món đồ cúng tế và đến bức màn che trước tượng thần. Ngọn lửa càng lúc càng lan tỏa, nhanh chóng cháy đến các cửa ra vào bằng gỗ tẩm dầu, rồi cháy lên mái nhà.

Trong chốc lát, ngôi điện thờ duy nhất nằm trong 7 kỳ quan của cổ đại đã trở thành những đống đổ nát, khói lửa mịt mù, dưới bầu trời đen tối chỉ còn thấy nhô lên hình bóng những chiếc cột đá cẩm thạch. Sau vụ cháy lịch sử này, các nhà chức trách đã điều tra nguyên nhân và ngay lập tức xác định ra thủ phạm là một cái tên mãi mãi được lưu truyền về sau với biệt danh “kẻ đốt đền” – Herostratus.

Cũng một phần vì nguyên nhân này mà bây giờ, khi đi du lịch thổ nhĩ kỳ, du khách chỉ còn nhìn thấy những tàn tích là các cột đá và phần nền chứ chẳng thể thấy cả công trình nguyên vẹn.

Mọi thứ đổ vỡ, chỉ còn lại những tảng đá thô kệch sau 3000 năm

Người dân thành phố khi ấy vô cùng ngạc nhiên trước hành động đốt đền của kẻ tội phạm tày trời. Người ta thắc mắc vì sao một kẻ tầm thường lại dám phạm một tội lỗi khủng khiếp, đốt cả một ngôi đền thiêng liêng? Mà bất ngờ hơn cả là những lời thừa nhận của kẻ tội đồ tại phiên tòa xét xử sau đó. Herostratus đã làm ngỡ ngàng các quan tòa khi thừa nhận việc mình đốt ngôi đền chỉ vì muốn được nổi tiếng khắp thế gian, được lưu danh muôn thuở.

Hắn không có ý bất cứ ý đồ nào khác, chỉ quả quyêt rằng vụ việc mà hắn gây ra sẽ còn vang danh mãi về sau. Có người kinh sợ, có người ngạc nhiên trước những lời nói đó của hắn. Cuối cùng, người dân thành phố Ephesus đã đề ra một Nghị quyết, cho treo cổ Herostratus và kèm theo hình phạt bổ sung để cái tên hắn bị xóa bỏ hoàn toàn khỏi lịch sử: mãi mãi không được nhắc đến cái tên gắn liền với tội ác này theo bất kỳ hình thức nào!

Hình vẽ mô phỏng đền Artemis thời cổ đại, khi còn nguyên vẹn

Nhưng rồi thời gian trôi qua, cái tên Herostratus vẫn được ghi dấu cho đến ngày hôm nay. Có thể là vì sự kiện ngày ấy quá lớn khiến người ta không thể nào quên mà phải truyền lại cho đời sau, thế nhưng kỳ lạ là những điều tên phạm nhân khẳng định suốt mấy nghìn năm trước đã trở thành sự thật. Cái tên Herostratus chính thức trở thành kẻ đốt đền nổi tiếng nhất lịch sử nhân loại.

Sự cố gắng của con người ngày nay để mô phỏng lại một kỳ quan cổ đại

Lời Bàn Của Hậu Thế

Vào lúc đó có nhiều người thắc mắc tại sao nữ thần Artemis có quyền lực cao như vậy lại không bảo vệ được chính ngôi đền của mình? Câu hỏi đặt ra được người dân bàn tán xôn xao để tìm câu trả lời. Có nhiều câu trả lời được đưa ra, nhưng phần lớn mọi người đều cho rằng: “Vào lúc kẻ đốt đền ra tay thì nữ thần Artemis đang bận bịu với sự ra đời của đại đế Alexander. Nên người không thể bảo vệ được đền của mình”.

Tượng nữ thần Artemis ở bảo tàng Thổ Nhĩ Kỳ

Quay trở lại với Herosteatus, trọng tội mà hắn gây ra đã khiến phần lớn ngôi đền thờ nữ thần Artemis thiêng liêng sụp đổ. Ngôi đền nguy nga và đồ sộ nhất thời bấy giờ, được dựng nên hoàn toàn bằng đá cẩm thạch sau đám cháy gần như tàn lụi. Tuy nhiên, ngôi đền không bị hủy diệt hoàn toàn. Trong đống đổ nát ấy, người dân thành Ephesus đã tìm thấy tượng Artemis hầu như vẫn còn nguyên vẹn. Bằng niềm tin vào sự bảo hộ và chỉ dẫn của vị thần đáng kính, họ lập tức tái thiết, xây dựng lại một ngôi đền mới ở đây với sự quyên góp tiền của của người dân khắp nơi đổ về.