Hành trình tham quan thành phố cổ Ephesus giống như một chuyến du hành ngược thời gian trở về thời cổ đại cách đây khoảng 3.000 năm.
Ephesus nằm ở phía Tây Nam thị trấn Selcuk, huyện Selcuk, tỉnh Izmir, thổ nhĩ kỳ ngày nay. Xưa kia đây là thành phố La Mã lớn thứ hai trong thời kỳ cổ đại, đóng vai trò quan trọng về kinh tế và văn hóa của người La Mã ở Châu Á.
Dưới thời Alexander Đại đế cách đây khoảng 3.000 năm, tướng quân Lysimakhos thiết lập thành phố cổ Ephesus. Nơi này phát triển thịnh vượng với dân số lên đến 300.000 người cho đến khi đế chế Ottoman bắt đầu thống trị Thổ Nhĩ Kỳ, thì cả diện tích lẫn dân số giảm dần đều. Vào khoảng thế kỷ 15, Ephesus chính thức bị lãng quên và vùi lấp bởi hoạt động mạnh mẽ của thiên nhiên. Mãi năm 1863, phế tích Ephesus mới được tìm thấy. Hàng loạt công trình cổ đại của Ephesus đã được khai quật trên con đường trải dài hơn 3km, gồm có cung điện, quảng trường, nhà hát, thư viện, sân vận động…
Đại lộ chính của Ephesus thênh thang với hai hàng cột cẩm thạch, dọc hai bên đường là các tòa nhà hội họp, nơi bàn vấn đề quốc sự, và một số vòi phun nước công cộng. Trên đại lộ này có ngôi đền thờ Hadrian xây từ thế kỷ thứ 2, thờ vị minh quân Hadrianus của Đế quốc La Mã. Ở gần cuối đại lộ, cách đền thờ Hadrian khoảng 500m là khối kiến trúc đồ sộ của thư viện cổ Celsus xây dựng vào khoảng năm 110, gồm hai tầng thiết kế đẹp mắt và độc đáo để bảo quản 12.000 cuốn sách quý.
Gần thư viện Celsus có nhà hát ngoài trời hình bán nguyệt, có thể chứa đến 25.000 người. Mặt tiền nhà hát trang hoàng lộng lẫy với những hàng cột, hình đắp nổi, và các pho tượng. Khu vực này còn có quảng trường rộng lớn, nơi diễn ra cuộc sống hàng ngày. Có nhà vệ sinh công cộng là những căn phòng không vách ngăn, hệ thống nước chảy bên dưới. Bên trong nhà vệ sinh có những băng ghế đá dài để dọc theo bờ tường, phía trên đục lỗ tròn để nhiều người cùng sử dụng.
Ven triền đồi có các ngôi nhà của người La Mã cổ đại. Đặc biệt có các ngôi nhà của giới quý tộc Ephesus. Nhà gồm hai tầng, mỗi phòng có chức năng riêng, có hệ thống nước nóng, lạnh. Tường, sàn trang trí các bức tranh khảm đá tinh xảo, sống động, và màu sắc còn gần như nguyên vẹn.
Trên ngọn đồi xanh mướt ở phía Tây Nam là ngôi nhà nhỏ bằng đá của Mẹ Maria. Mỗi năm, hàng ngàn người hành hương đến đây cầu nguyện và ghi những điều ước vào giấy hay một mảnh vải sạch rồi treo lên “bức tường ước” bên ngoài ngôi nhà.
Ở phía Đông Bắc là đền Artemis thờ nữ thần săn bắn Artemis, một trong 7 kỳ quan của thế giới cổ đại. Đền Artemis xây từ năm 550 TCN, bằng đá cẩm thạch, có cấu trúc rộng lớn, nguy nga, tráng lệ trên tổng diện tích 6.325m2.
